پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان ساکن در حاشیه شهر مشهد و با رویکرد کیفی انجام شد. جامعه پژوهش دانش آموزان دوره دوم ابتدایی منطقه پنجتن شهر مشهد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 5 نفر از اولیا و 5 نفر از معلمان مدارس دوره دوم ابتدایی محله پنجتن که جزء ناحیه 3 منطقه 4 شهرداری مشهد می باشد، انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و داده های خام با استفاده از روش کدگذاری باز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که از نظر اولیاء دانش آموزان برای شناسایی عوامل موثر بر افت تحصیلی ابعاد برنامه درسی، روانشناسی، خانوادگی، اجتماعی، سازمانی و اقتصادی شناسایی شدند. در بعد برنامه درسی مقوله های روش های یادگیری، هدف، مکان، گروه بندی، نقش معلم و ارزشیابی، در بعد خانواده مقوله های سبک تربیتی حامیان، بنیه مالی خانواده، سواد والدین، مشغله ذهنی کار کردن، نظارت والدین و نقش رابط اولیاء، در بعد روانشناسی مقوله های عدم اعتماد به نفس، عدم انگیزه، تجربیات هیجانی و جذب و صمیمیت؛ در بعد سازمانی مقوله های زیرساخت ها و مدیریت؛ در بعد اجتماعی مقوله تفاوت فرهنگی و در بعد اقتصادی مقوله تورم شناسایی شدند. از نظر معلمان دانش آموزان ابعاد برنامه درسی، اجتماعی، خانوادگی، سلامت جسمانی، سازمانی، اقتصادی، منطق برنامه درسی، برنامه درسی پنهان و روانشناسی به عنوان ابعاد موثر بر افت تحصیلی شناسایی شدند. در بعد برنامه درسی مقوله های روش های یادگیری، هدف، زمان، نقش معلم، مکان، گروه بندی، محتوا، مواد و منابع و ارزشیابی؛ در بعد خانواده مقوله های سبک تربیتی حامیان، بنیه مالی خانواده، سواد والدین، سواد رسانه ای، مشغله ذهنی کار کردن، نظارت والدین و نقش رابط اولیاء؛ در بعد روانشناسی مقوله های عدم اعتماد به نفس، عدم انگیزه، تجربیات هیجانی، جذب و صمیمیت، انزوا، تفاوت فردی، خودتنظیمی و توجه و مشاوره؛ در بعد سازمانی مقوله های زیرساخت ها، اخلاق حرفه ای و مدیریت؛ در بعد اجتماعی مقوله ارتباط با دوستان؛ در بعد اقتصادی مقوله تورم؛ در بعد سلامت جسمانی مقوله آسیب های جسمانی؛ در بعد برنامه درسی پنهان مقوله ناامنی فضای مجازی و در بعد منطق برنامه درسی مقوله های شفافیت و عدالت شناسایی شدند. بنابراین عوامل برنامه درسی، روانشناسی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی و سازمانی در افت تحصیلی دانش آموزان نقش موثری دارند.